قطعی برق در ایران چقدر خسارت بر جای گذاشت؟
نشان تجارت - خاموشی‌ها در شهر‌های مختلف ایران، برای لوزام برقی خانگی کمین کرده و هر خانواده و کاسب و بنگاه تولیدی این روز‌ها هر لحظه با امکان سوختن لوازم برقی مواجه است. برق مناطق مختلف به صورت مکرر قطع می‌شود و مانند دوره‌های قبل نیست که با اطلاع قبلی و در یک نوبت روزانه باشد. خاموشی‌های این هفته که معلوم نیست تا کی ادامه خواهد داشت، در برخی مناطق حتی تا ۴ بار در روز اتفاق افتاده و نظم زندگی بسیاری از خانواده‌ها و اصناف را دچار اختلال کرده است.
قطعی‌های مداوم برق در سطح کشور به صورت گسترده، نگرانی مردم از سوختن وسایل برقی شان را بیشتر کرده و خرج اضافه‌ای را نیز به آنها تحمیل کرده. طبق آخرین اخبار خرید محافظ برق نسبت به سایر فصول سال دو برابر شده و بسیاری از کارفرمایان نیز به دلیل نگرانی بابت سوختن کامپیوتر‌های دفاتر خود برای خرید ترانس یا محافظ برق به مراکز فروش کالای الکتریک مراجعه می‌کنند.
یک کولر به ازای هر ۱۰ خانه سوخت
اما این فقط یک گوشه از آسیبی است که قطعی برق به جیب مردم وارد کرده است. یک منبع آگاه خبر داده که بیشترین ضربه قطعی برق به لوازم خانگی برقی بوده و در گرمای داغ تابستان بیش از هر وسیله‌ای در خانه ها، کولر‌ها آسیب دیده اند.
او می‌گوید: «طبق آمار و برآوردی که ما داریم از هر ۱۰ خانه‌ای که این روز‌ها قطعی مکرر برق را تجربه کردند، کولر حداقل یک خانه سوخته است.»
اکبر پازوکی، رییس اتحادبه لوازم خانگی تهران با انتقاد از قطعی مکرر برق می‌گوید: «طی این سه روزه اصناف تعطیل شده‌اند و به دلیل همین تعطیلی جمع آوری اطلاعات و آمارگیری درباره حجم خسارات وارده برای ما دشوار شده است. متاسفانه ماه‌ها اصناف با کرونا دست و پنجه نرم می‌کردند، این معضل که همچنان پابرجاست. حالا بحمدالله قطعی گسترده برق هم به آن اضافه شد. خود اتحادیه‌ها که اتفاقا این روز‌های تعطیلی کرونایی باید باز باشند و جواب ارباب رجوع را بدهند به دلیل قطعی برق سیتم‌های ما هم قطع است و برق اضطرابی هم نهایتا تا نیم ساعت جواب بدهد، اما این روز‌ها تجربه قطعی برق ۴ تا ۶ ساعته را تجربه کردیم. عملا یعنی ارتباط ما با بیرون از دسترس خارج می‌شود. همه داریم ضرر می‌بینیم.»
او تاکید می‌کند: «به صراحت می‌توانم بگویم، اگر سری قبل به دلیل قطعی برق ما ۱۰ درصد ضرر می‌دیدیم، اکنون زیان وارده ما به ۵۰ درصد رسیده است.»
معضل دیگری که اصناف لوازم خانگی با آن مواجه شده اند، هم ناشی از همزمانی تعطیلی کرونا و قطعی برق است. به گفته پازوکی نیاز فعلی مردم به دلیل قطعی برق و آسیب لوازم خانگی برقی به اصناف ما بیشتر شده و در مقابل صنف ما با بحران تعطیلی کرونایی مواجه است و باید فروش خود را به صورت مجازی انجام بدهد. اما در اینجا هم با معضل دیگر قطعی برق و اینترنت مواجه می‌شود. همه چیز به هم ریخته و آشفته است.
در همین رابطه محمود رضا حقی فام، استاد دانشگاه و کارشناس حوزه برق با محاسبه خسارت‌های ناشی از قطعی برق توضیح داده: «در محاسبات جهانی یک نسبت برای حداقل هزینه‌ها و خسارت ناشی از خاموشی در نظر گرفته می‌شود. هرچند که میزان خسارت بسته به نوع صنایع و بخش‌های دیگر نظیر کشاورزی و خانگی متفاوت است، اما تقریباً این نسبت برای تمام بخش‌ها به‌طور میانگین صدق می‌کند. به این ترتیب که ۱۰ برابر هزینه برق قطع شده، خسارت این خاموشی است. یعنی اگر a ریال برای این برق باید هزینه می‌شد، اکنون ۱۰ برابر آن خسارت به مردم اعم از خانگی، تجاری، صنعتی و ... وارد شده است. یعنی ۱۰ برابر به اقتصاد کشور ضربه وارد شده است.»
او ادامه می‌دهد: «اگر قیمت جهانی برق (به صورت عمومی) ۱۰ سنت دلار به ازای هر کیلووات ساعت باشد و خاموشی رخ دهد، به ازای هر کیلووات ساعت به طور متوسط ۱ دلار به مردم ضربه اقتصادی وارد می‌شود. حالا فرض کنید که حدود ۱۰ هزار مگاوات معادل ۱۰ میلیون کیلووات ساعت کسری برق باشد و ۵ ساعت به طور میانگین در هر روز خاموشی داده شود، حداقل هزینه این خاموشی ۵۰ میلیون دلار در روز است. اگر ۱۰ روز خاموشی‌ها ادامه داشته باشد، ۵۰۰ میلیون دلار در خوشبینانه‌ترین حالت به طور کلی به اقتصاد کشور ضرر وارد می‌شود. این ارقام کف و پایین‌ترین میزان ضرر است که با همین مقدار هم زیان‌های بزرگی به اقتصاد شکننده کشور زده خواهد شد.»
وسایل سوخته وعده‌های بر زمین مانده
زمانی که برق قطع و وصل می‌شود نوساناتی به وجود می‌آید که این نوسانات باعث آسیب به برد‌های لوازم برقی مانند تلویزیون، یخچال، مایکروفر و.. خواهد شد. در این میان مدیرکل خدمات مشترکین شرکت توانیر اعلام کرده که «مشترکین می‌توانند موارد آسیب دیدگی دستگاه‌هایی که در نتیجه قطع و وصل برق پدید آمده اند را در سامانه bimeh.tavanir.org.ir ثبت کنند. مشترکین پس از تعمیر کردن وسایل، مستندات آن را در همین سامانه بارگذاری و خسارت دریافت کنند.».
اما ناگفته پیداست که این راه حل توانیر اصلا نمی‌تواند به کمک خانواده‌ها بیاید و خسارات آنها را جبران کند. این فرایند بسیار زمان‌بر و پیچیده است و هر خانواده‌ای باید ثابت کند که دقیقا در همان زمانی که در منطقه آنها برق قطع بوده، وسیله برقی آنها سوخته است. بعد از این هم حتی مشخص نیست که آیا واقعا خسارت وارده توسط توانیر پرداخت می‌شود یا خیر. تاکنون که توانیر گزارش جدی درباره آمار و عملکرد جبران خسارت خانگی قطعی برق منتشر نکرده است تا ببینیم آیا بودجه‌ای در این زمینه هزینه می‌شود یا نه.
به نظر می‌رسد در چنین اوضاعی که خانواده‌ها با فشار معیشتی تورم و گرانی روبه رو هستند، حالا خرج اضافه‌ای هم در کنار تمام کلافگی و بی نظمی ناشی از قطعی مکرر و طولانی برق به آنها تحمیل شده و آن هم خسارت‌هایی است که قطعی برق به لوازم برقی آنها وارد می‌کند و معلوم نیست چه کسی، چه نهادی و چگونه در صدد جبران آن برخواهد آمد.
